Dla kogo jest ta metoda?
MIT sprawdza się u osób z głęboką afazją oraz u pacjentów z apraksją. Zdarza się bowiem często, że osoba z głębokim zaburzeniem mowy, dla której wyzwaniem jest wypowiedzenie własnego imienia, bez problemu zaśpiewa “Sto lat” na rodzinnym przyjęciu. W tej terapii wykorzystuje się tę właśnie zdolność.
W skrócie wyjaśnię czym są afazja i apraksja
Afazja to zaburzenie języka, najczęściej spowodowane udarem lub urazem mózgu, które wpływa na zdolność komunikowania się. Różne są rodzaje afazji. U osób z afazją ruchową zaburzona jest ekspresja słowna, czyli wypowiadanie się, natomiast rozumienie mowy jest na dobrym poziomie. W afazji tzw. czuciowej jest odwrotnie. Pacjent mówi płynnie, jednak mowa ta nie ma sensu, ponieważ chory nie rozumie własnych słów. Nie rozumie też mowy innych ludzi. Często afazja ma postać mieszaną, tzn.i mowa, i rozumienie są w jakimś stopniu zaburzone.
Apraksja natomiast to zaburzenie mowy, które przejawia się trudnością w koordynacji ruchów mięśni odpowiedzialnych za mowę. Pacjent rozumie, wie dokładnie co chce powiedzieć, odnalazł w myślach odpowiednie słowo, jednak mięśnie języka, ust czy policzków, nie podążają za myślą, wykonują ruchy niezgodne z wolą mówiącego. Mięśnie nie są osłabione czy sparaliżowane, ale nie wykonują tych ruchów, które są odpowiedzialne za konkretne dźwięki czy słowa.
Czym jest Terapia Intonacją Melodyczną (MIT)
Oparta na dowodach Terapia Intonacją Melodyczną (MIT) jest metodą, która stosuje intonację w celu polepszenia mowy ekspresyjnej u osób z afazją i/lub apraksją. U osób z afazją uszkodzenia zlokalizowane są w lewej półkuli mózgu. Metoda ta angażuje i wykorzystuje nieuszkodzoną prawą półkulę, w której też znajdują się pewne obszary odpowiedzialne za język, takie jak melodia, intonacja, rytm. Uważa się, że melodia i rytm oraz wolniejsze tempo mowy mogą redukować zależność od lewej półkuli mózgu. W wyniku pobudzania prawej półkuli można do niej “przerzucić” niektóre funkcje językowe.
U kogo sprawdzi się Terapia Intonacją Melodyczną
Terapia ta jest przeznaczona dla osób z głęboką afazją motoryczną, czyli taką, która upośledza głównie mówienie oraz dla osób z apraksją.
Aby metoda miała szansę zadziałać, pacjent musi spełniać następujące warunki:
- ma uszkodzenia tylko w lewej półkuli
- wykazuje dobre rozumienie mowy
- ma duże trudności w mówieniu
- ma problem z powtarzaniem nawet pojedynczych słów
- wykazuje zdolność wyśpiewywania słów w dobrze znanych piosenkach
- jest uważny, zmotywowany, stabilny emocjonalnie i potrafi skupić uwagę.
Co jest potrzebne do przeprowadzenia terapii MIT
- zestaw zwrotów do ćwiczeń - zanim rozpoczniemy terapię musimy przygotować zestaw zwrotów do ćwiczeń. Jako, że celem MIT jest posiąść nowy sposób mówienia (nie tylko uczyć się na pamięć zdań), liczba zwrotów musi być spora i zróżnicowana. Na początku zwroty powinny mieć nie więcej niż 4 sylaby, stopniowo można tę liczbę zwiększać. Zwroty powinny być starannie przemyślane wspólnie z opiekunem oraz osobą dotkniętą afazją i/lub apraksją. Muszą dotyczyć spraw bliskich choremu. Muszą być to zwroty, które używane będą na co dzień.
Przykłady:
Mam na imię ….
Czuję się dobrze/źle
Podaj mi koc/sweter/pilot/wodę
Jestem głodna
Zrób mi kawy
Jestem zmęczona
Chce mi się spać
Co na obiad?
- Wzór melodyczny - melodia musi być prosta, nie więcej niż 2-4 nuty, a akcent przypominać naturalną mowę.
Kluczowe elementy MIT
- Intonacja i wystukiwanie rytmu lewą ręką. Jest to integralna część metody.
- Ciche, wewnętrzne intonowanie docelowej frazy przez pacjenta
Jak prowadzić ćwiczenia przy użyciu MIT
Krok 1: Nucenie
Zasygnalizuj choremu, by uważnie słuchał. Zanuć frazę jeden raz wystukując rytm ręką, poproś chorego, by zanucił to samo w myślach. Następnie zaśpiewaj frazę dwa razy, jednocześnie wystukując rytm lewą ręką. Poproś chorego by powtarzał frazę w myślach podczas słuchania
Krok 2: Wspólne śpiewanie
Zasygnalizuj pacjentowi, że będziecie teraz śpiewać razem i razem wystukiwać rytm lewą ręką. Zaśpiewajcie razem powoli 2-3 razy lub więcej. Jeśli chory ma problem, by samodzielnie wystukać rytm, chwyć go za rękę i wystukujcie wspólnie.
Krok 3: Wspólne śpiewanie i wycofywanie się
Zacznijcie razem śpiewanie i wystukiwanie rytmu, stopniowo wycisz swój głos, ale cały czas wystukuj rytm
Krok 4: Powtarzanie
Pacjent słucha. Terapeuta śpiewa frazę sam, wystukując rytm dłonią. Następnie pacjent powtarza sam, również wystukując rytm. Jeśli chory ma problem z rozpoczęciem, można zacząć z nim, a potem się wycofać. W razie potrzeby powtórzyć cały ten krok 2-3 razy.
Na tym etapie można też spróbować wycofać się z melodii. Widać to dobrze na drugim filmiku. Kiedy powtarzanie wychodzi już całkiem sprawnie, terapeutka wypowiada frazę mniej śpiewnie, w sposób coraz bardziej zbliżony no normalnej mowy, a pacjentka powtarza w ten sam sposób.
Krok 5: Odpowiedź na pytanie
W zależności od ćwiczonej frazy, zadajemy pytanie sprawdzające: O co pytasz? Co powiedziałeś? Jak masz na imię? Co Ci podać?
Pacjent sam odpowiada wyuczoną frazą, można wspomóc wystukaniem rytmu. Jeśli się powiodło, przechodzimy do kolejnej frazy. Jeśli nie - powtarzamy wszystkie kroki jeszcze raz, ale nie więcej niż raz tego samego dnia. Lepiej przejść do innej frazy, a do tej wrócić następnego dnia bądź po przerwie.
Poniżej zamieszczam filmiki, jak mniej więcej powinno się to odbywać. Liczba i schemat powtórek może się trochę różnić. Trzeba samemu wyczuć swojego pacjenta. Filmiki są w obcych językach, ale nie ma to znaczenia, bo i tak ćwiczymy własne zdania. Kiedyś wrzucę tutaj jakiś filmik z własnej praktyki.